Uszlachetnianie druku - dziedzina poligrafii z pogranicza technik drukarskich i introligatorskich, zajmująca się metodami pokrywania podłoża drukowego różnorodnymi substancjami lub materiałami.
Uszlachetnianie druku można stosować zarówno wobec miejsc zadrukowanych, jak i niepokrytych farbą drukową. Zazwyczaj uszlachetnienia dokonuje się na zadrukowanych już arkuszach, ale jeszcze przed procesami introligatorskimi.
Celami uszlachetniania wyrobów poligraficznych są:
podnoszenie wizualnych walorów powierzchni
zwiększenie wytrzymałości mechanicznej podłoża (np. na rozciąganie)
zwiększenie wytrzymałości mechanicznej powierzchni (np. na ścieranie)
zwiększenie odporności powierzchni na agresywne czynniki środowiska, jak: światło, wilgoć, woda, utlenianie
nadanie cech specyficznych (np. powlekanie klejem)
Do uszlachetniania wydruków zaliczamy:
Lakierowanie druku, czyli pokrywanie lakierem druku, to jeden ze sposobów uszlachetniania druku, tj. podnoszenia jakości lub atrakcyjności podłoża drukowego zazwyczaj pokrytego farbą drukową.
Laminowanie – pokrywanie powierzchni laminatem dla uzyskania dodatkowych odporności, np. odporności na wilgoć czy odporności mechanicznych lub dla efektów dekoracyjnych. Proces laminowania druków poligraficznych nie może zmieniać barwy odbitki, może zmieniać nasycenie odbitki. Zwiększa nasycenie odbitki folia z połyskiem, a zmniejsza folia matowa. Zmianę tego nasycenia polaminowanej odbitki można skorygować poprzez zmianę profilu procesu drukowania.
W poligrafii laminowanie to rodzaj uszlachetnienia druku polegający na przyklejeniu do powierzchni zadrukowanej folii, tkaniny itd. Jednym z najpopularniejszych sposobów laminowania w poligrafii jest foliowanie. W związku z tym często laminowanie utożsamiane jest z foliowaniem, choć faktycznie to ostatnie pojęcie ma węższy zakres znaczeniowy.
W przemyśle szklarskim proces laminowania szkła polega na sklejeniu za pomocą specjalnej folii dwóch lub wielu tafli szkła. Dzięki temu szkło jest bardziej wytrzymałe mechanicznie i w przypadku rozbicia, odłamki nie rozsypują się. Rodzaj użytej folii decyduje również o innych właściwościach szkła laminowanego (klejonego), np: przepuszczalność promieni UV. Szkło laminowane wykorzystuje się w budownictwie i w pojazdach, obiektach pływających oraz latających (szyby chroniące operatora i pasażerów).
W przemyśle meblowym proces laminowania polega na pokryciu nośnika (płyty wiórowej, MDF, HDF, płyty pilśniowej) laminatem (HPL, CPL) lub folią wykończeniową, w procesie prasowania pod wysokim ciśnieniem w prasach półkowych, w celu polepszenia właściwości estetycznych oraz wytrzymałościowych.
Foliowanie – rodzaj poligraficznego laminowania.
Polega na pokryciu powierzchni druku folią z tworzyw sztucznych. Dzięki foliowaniu zadrukowana powierzchnia uzyskuje dodatkowe walory estetyczne, zostaje też usztywniona i zabezpieczona przed działaniem mechanicznym, chemicznym, promieniowaniem UV, czy wilgocią.
Foliowanie odbywa się w laminatorach z użyciem kleju na zimno (foliowanie na zimno) lub na gorąco (foliowanie na gorąco). Folie na zimno zwane też laminatami samoprzylepnymi powleczone są klejem, który aktywowany jest przez docisk. Czasem lekko podgrzany wałek laminatora (30-40 °C) ułatwia foliowanie na zimno. Klej w laminatach na gorąco aktywowany jest przez wałki laminatora podgrzane do temperatury 80-120 °C. Powierzchnie foliować można jednostronnie lub dwustronnie.
Tłoczenie (nazywane też suchym tłokiem) w poligrafii – rodzaj uszlachetnienia druku. Jest to proces tworzenia w materiale tłoczonym (zwykle papier, często tworzywa sztuczne, skóra) trójwymiarowego wzoru (2,5 D) przez ściśnięcie matrycą/patrycą, zazwyczaj w celu uwypuklenia nadrukowanego wcześniej wzoru (napis, logo, element zdobniczy). Tłoczenie odbywa się w temperaturze otoczenia lub tłocznik jest podgrzewany do temperatury kilkudziesięciu °C, dzięki temu tłoczony materiał po ustąpieniu tłoka w większym stopniu zachowuje odkształcenie. Czasem używane są jeszcze wyższe temperatury, by tłoczony materiał dodatkowo odbarwić (np. skórę).
Proces tłoczenia często łączony jest z procesem „hotprintu” – pojedyncze uderzenie matrycy jednocześnie lekko wyciska wzór i nanosi folię do hot-stampingu. Aby jednak mocniej materiał przetłoczyć w głąb, lub aby było możliwe przetłoczenie wypukłe, po hotprincie (zwanym też hot-stampingiem) dokonuje się kolejnego przelotu przez maszynę, podczas którego wykonuje się tłoczenie. W przypadku matryc grawerowanych czasem możliwe jest uszlachetnienie folią do hot-stampingu i tłoczenie wypukłe w jednym przelocie, są to matryce grawerowane złocąco-tłoczące. Do tłoczeń wykorzystuje się tańsze matryce chemigraficzne lub wytrzymalsze i wielopłaszczyznowe matryce grawerowane.
Proces tłoczenia występuje również w wielu innych dziedzinach techniki.
Hot-stamping zwany również termodrukiem, hot-printem – technika druku z użyciem folii hot-stampingowej i matryc wypukłych wykonanych z materiału przewodzącego ciepło.
Hot-stampingu używa się do uszlachetniania druku, ozdabiania przedmiotów, znakowania, zabezpieczenie druku (zwłaszcza folie holograficzne). Podobne efekty do hot-stampingu otrzymuje się przez zastosowanie cold-stampingu.
I wiele więcej metod.