Dokument bez tytułu

Format arkusza – standardowe rozmiary arkusza papieru stosowane powszechnie w drukarniach i rysunku technicznym. Czasem pojęcie formatu stosuje się do arkuszy niepapierowych, np. format formy drukowej w drukarni offsetowej (czyli powlekanego warstwą światłoczułą arkusza blachy aluminiowej).

Podstawowa w Polsce norma arkuszy papieru PN-EN ISO 216:2009 jest zgodna z międzynarodową normą ISO 216. Norma ta pierwotnie została stworzona przez Niemiecki Instytut Normalizacyjny – (DIN 476) w 1922 r. Najbardziej popularnym formatem papieru jest A4.

Norma ISO 216 definiuje dwa szeregi formatów: A i B. Format C, stosowany głównie do rozmiarów kopert, jest zdefiniowany w normie ISO 269 (wycofana w 2009 roku, a polska wersja językowa została wycofana w 2014 roku).

W formacie A stosunek krótszego boku do dłuższego jest zawsze jak 1 do √2 (tj. jak bok kwadratu do jego przekątnej) z zaokrągleniem do pełnych milimetrów. Taki stosunek długości boków powoduje, że po złożeniu arkusza na pół krótszymi bokami do siebie uzyskuje się dwa arkusze o takiej samej proporcji boków, jak arkusz wyjściowy. Długości boków formatu A0 są tak dobrane, że jego powierzchnia wynosi 1 m². Kolejne, mniejsze formaty z tej serii, są tworzone przez dzielenie arkuszy w połowie ich dłuższego boku. Stąd format A1 jest połową A0, A2 połową A1 itd., jednak zawsze z zaokrągleniem do pełnych milimetrów.

Wymiary formatów B są średnią geometryczną z dwóch pośrednich wymiarów A (zatem i ich proporcje są jak 1 do √2), z zaokrągleniem do pełnych mm, np. wymiary boków B1 są średnią geometryczną z boków A1 i A0. Wreszcie, wymiary formatów C są średnią geometryczną z odpowiednich wymiarów A i B, np. format C2 jest średnią geometryczną z A2 i B2.

Głównym przeznaczeniem serii formatów C są koperty. W tym przypadku numeracja informuje, jakiego rodzaju arkusz formatu A można bez składania umieścić w danej kopercie, np. do koperty C4 mieści się bez składania papier A4. Jeśli papier A4 zostanie raz złożony na pół, będzie miał wymiary A5, zatem zmieści się w kopercie C5. Z kolei po dwukrotnym złożeniu na pół arkusz A4 mieści się w kopercie C6. Także w tej serii formatów długości boków zachowują proporcję 1 do √2.

Ze względu na swoją praktyczność norma ta jest stosowana w większości krajów świata. Wyjątkiem są tylko USA, Kanada, Meksyk i Japonia W USA i Kanadzie najbardziej popularnym formatem papierów jest system Letter-Legal-Executive, zaś w Japonii stosowany jest system używający podobnej do ISO struktury, ale o minimalnie odmiennych wymiarach.

Do 1992 r. system amerykański nie był precyzyjnie unormowany. W codziennej praktyce stosowano cztery formaty: letter („listowy”), legal („oficjalny”) i executive („biurowy”), zdefiniowane w calach Oprócz tego, we wszystkich instytucjach rządowych USA stosowano obowiązkowo format „government-letter” (8×10½ cala). Format ten wprowadził sekretarz handlu USA Herbert Hoover który chciał w ten sposób zaoszczędzić na kosztach działania rządu USA, gdyż w tym czasie format ten był powszechnie stosowany w kołonotatnikach w szkołach na terenie kraju i arkusze papieru w tym formacie były tańsze od arkuszy w innych formatach Format ten został zniesiony w czasach prezydentury Ronalda Reagana, kiedy to American National Standards Institute na wniosek producentów drukarek i urządzeń kopiujących opracował normę ANSI/ASME Y14.1 obowiązującą z drobnymi poprawkami także współcześnie. Identyczne rozmiary papieru obowiązują także w Kanadzie i częściowo w Meksyku.

Lista oficjalnych formatów stosowanych w USA zgodnie z normą ANSI/ASME Y14.1:

Szereg A	Szereg B	Szereg C
A0 - 841 x1189 mm	B0 - 1000 × 1414 mm	C0 - 917 × 1297 mm
A1 - 594 × 841 mm	B1 - 707 × 1000 mm	C1 - 648 × 917 mm
A2 - 420 × 594 mm	B2 - 500 × 707 mm	C2 - 458 × 648 mm
A3 - 297 × 420 mm	B3 - 353 × 500 mm	C3 - 324 × 458 mm
A4 - 210 × 297 mm	B4 - 250 × 353 mm	C4 - 229 × 324 mm
A5 - 148 × 210 mm	B5 - 176 × 250 mm	C5 - 162 × 229 mm
A6 - 105 × 148 mm	B6 - 125 × 176 mm	C6 - 114 × 162 mm